Blauwalgen op het kanaal: captatieverbod en waterrecreatie afgeraden

VERMIJD CONTACT MET BLAUWALGEN!

• Laat kinderen niet aan de waterrand spelen
• Vermijd alle waterrecreatie nabij drijflagen van blauwalgen
• Houd je huisdieren weg van water met blauwalgen
• Gebruik nooit water met blauwalgen
• Bij huidcontact zo vlug mogelijk afspoelen
• Blauwalgen zijn giftig en kunnen huidirritatie en misselijkheid veroorzaken bij contact of inname. Contacteer in dat geval je huisarts

WAT ZIJN BLAUWALGEN?

Blauwalgen behoren tot de oudste levensvormen op onze planeet en zitten van nature in het oppervlaktewater. Hoewel hun naam anders doet vermoeden, zijn het eigenlijk geen algen of wieren, maar bacteriën. Hun wetenschappelijke naam is cyanobacteriën. De blauwalg bestaat niet. Er bestaan namelijk niet minder dan 2000 soorten en niet elke blauwalgensoort is even schadelijk.

Wat ze wel met echte algen gemeen hebben, is hun vermogen om aan fotosynthese te doen. Bij fotosynthese wordt CO₂ omgezet naar biomassa en zuurstof met behulp van zonlicht. Als gevolg van de fotosynthese verhoogt het soortelijk gewicht van blauwalgen (door de opslag van suikers), waardoor deze zich lager in de waterkolom gaan bevinden. Daar nemen de cellen de nodige voedingsstoffen op waarbij ze de opgeslagen suikers gebruiken als energiebron. Zo worden de cellen weer lichter en gaan ze weer drijven. Bij dit proces wordt een aanzienlijke hoeveelheid zuurstof uit het water onttrokken, met mogelijks vissterfte tot gevolg. Drijflagen van blauwalgen komen vooral ’s ochtends voor, als tijdens de nacht de opgeslagen suikers verbruikt zijn.

OORZAKEN EN GEVOLGEN VAN BLAUWALGENBLOEI?

Een (te) hoog gehalte aan voedingsstoffen, waterschaarste, hoge watertemperatuur en een gebrek aan stroming en ander waterleven, kortom waterverontreiniging en klimaatopwarming werken de bloei van blauwalgen in de hand. Blauwalgenbloei is dan ook een teken van een minder goede waterkwaliteit.

WAAROM ZIJN BLAUWALGEN GEVAARLIJK?

Het grootste gevaar van blauwalgen schuilt in de eigenschap om gifstoffen (cyanotoxines) te produceren. Afhankelijk van hun effecten, worden verschillende groepen van cyanotoxines onderscheiden: neurotoxines, cytotoxines, hepatotoxines en irriterende stoffen (dermatotoxines). Sommige van deze toxines behoren tot de meest dodelijke ter wereld omdat ze niet enzymatisch afgebroken kunnen worden en er geen tegengif voor bestaat. Voorzichtigheid is dan ook geboden!

Gezondheidsrisico

De blootstelling aan blauwalgen kan op verschillende manieren gebeuren, nl:

1. opname via de mond (drinkwater, voedsel, per ongeluk inslikken van water tijdens recreatie);
2. blootstelling via de huid;
3. inademen.

Hoewel iedereen het erover eens is dat het binnenkrijgen van blauwalgen via de mond veruit de belangrijkste weg van gevaar inhoudt, tonen diverse studies aan dat blauwalgen ook via de lucht verspreid kunnen worden. waarna ze door inademing in de bloedsomloop terecht kunnen komen. Hoewel de aangetroffen concentraties lager zijn dan rechtstreekse opname door de mond, kan dit risico echter niet ontkend worden. Daarnaast kunnen blauwalgentoxines ook fytotoxisch zijn, opgenomen worden door en geaccumuleerd worden in de plant.

Langdurige blootstelling (enkele uren per dag) kan aanleiding geven tot irritatie van de ogen, oren en huid en hoofdpijn, luchtwegklachten, allergische reacties, astma en zelfs diarree en braken.

MAATREGELEN

Recreatie

Zwemmen en duiken is sowieso al verboden op bevaarbare waterlopen.

Bij vaststelling van de aanwezigheid van blauwalgen worden andere vormen van recreatie zoals kajak, kano, SUP, waterfietsen, boot- en oevervissen en roeien ontraden. Pleziervaart en wandelen, fietsen en joggen blijft wel toegelaten.

Captatie

Bij potentieel toxische blauwalgenbloei is/wordt captatie voor het irrigeren van consumptie- en voedergewassen en voor veedrenking verboden!

Voor andere toepassingen in de land- en tuinbouw (bijvoorbeeld het irrigeren in de sierteelt) evenals bij captatie voor diverse bedrijfsdoeleinden wordt het risico op blootstelling lager ingeschat. Captatie wordt hierbij evenwel sterk ontraden en er wordt aangeraden om alternatieve waterbronnen in te zetten. Een informatiefilmpje over blauwalgen van het Departement Landbouw & Visserij kan je hier bekijken.

Alle waterafnemers worden op de hoogte gebracht van de aanwezigheid van blauwalgen. Een overzicht van onze captatielocaties evenals de voorwaarde om dit water te mogen capteren vind je op de pagina watercaptaties. 

Wil je toch water capteren, check steeds de vereiste waterkwaliteit in functie van de toepassing op het bedrijf en maak voorafgaand een risico-inschatting (in samenspraak met de (interne) preventiedienst of d.m.v. het inwinnen van advies bij een bedrijfsadviseur of praktijkcentrum in de land- en tuinbouw.) en neem de opgestelde voorzorgsmaatregelen in acht.

Opvolging

Het is erg moeilijk om te voorspellen hoelang blauwalgenbloeien in het water aanwezig zullen blijven. Dit is vooral afhankelijk van de weersomstandigheden en de stroming van het water. Daarnaast is de bestrijding niet evident, gezien bepaalde stechnieken een negatieve impact kunnen hebben op het ecosysteem.

De Vlaamse Waterweg nv en de Vlaamse Milieumaatschappij volgen de situatie op de voet en nemen de nodige maatregelen zodat captatie en recreatie zo veilig mogelijk kan verlopen.

BLAUWALGEN GEZIEN?

Laat het weten via het meldpunt blauwalgen van de VMM.

MEER INFORMATIE?

Algemene informatie over blauwalgen vind je op de website van de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM).

Informatie en updates over blauwalgen en over de huidige maatregelen vind je op de website van de Vlaamse Waterweg.